فشار خون؛ علائم و انواع آن
شناخت روش کارکرد قلب
برای درک بهتر این موضوع، ابتدا بهتر است قلب را بشناسیم. قلب ماهیچه‌‌ای است که روز و شب و بی‌وقفه خون را پمپاژ می‌کند. قلب انسان اکسیژن و خونِ دارای مواد مغذی را به تمام بدن می‌فرستد.
قلب دارای 4 حفره است:
دو بطن و دو دهلیز
اکسیژن از خونی که به وسیله بافت‌های بدن گرفته شده و ازطریق جریان خون سیاهرگ به سمت راست قلب برمی‌گردد. خون داخل بطن راست پمپاژ شده و بعد به ریه‌ها میرود، جایی که کربن دی‌اکسید خود را آزاد می‌کند و دوباره اکسیژن‌‌گیری انجام می‌شود. سپس خون اکسیژن‌‌دار به سمت چپ قلب برمی‌گردد و وارد دهلیز چپ می‌شود. از آنجا به بطن چپ ریخته می‌شود، جایی که خون از آن قسمت به درون آئورت و گردش سرخرگی فرستاده می‌شود.
تعریف فشار خون
قلب از طریق سرخرگ‌ها، سیاهرگ و مویرگ‌ها خون را به دیگر نقاط بدن می‌‌رساند. برای به جریان افتادن این خون، رگهای قلب احتیاج به فشار مناسب دارد و این فشار برای قلب واجب است. فشاری که با هر انقباض، عضله قلب در اثر برخورد خون به دیواره سرخرگ‌ها وارد می‌کند، فشار خون نام دارد.
به صورت کلی‌تر، قلب خون را به سرخرگ‌ها می‌فرستد تا آن را به دیگر نقاط بدن برسانند.
خون برای اینکه بتواند در رگ‌ها به جریان درآید، به یک نیرو یا فشار احتیاج دارد. این فشار باعث گردش خون در سرخررگ‌های بدن می‌شود. یعنی فشاری که در هر انقباض عضله قلب در اثر اصابت خون به دیواره سرخرگ وارد می‌کند، فشار خون نام دارد.
اساسا فشارخون در قسمت‌های مختلف سیستم گردش خون تفاوت دارد.
در اطراف قلب این میزان بیشتر و با فاصله گرفتن از قلب کم‌تر می‌شود.
فشار خون بالا
به میزان بالای این فشار هایپرتنسیون یا پرفشاری شریانی گفته می‌شود. میزان این فشار به خونی که قلب باید پمپاژ کند و مقدار مقاومت شریان‌ها در برابر گردش خون بستگی دارد و هرچه قلب بیشتر فعالیت کند و خون بیشتری پمپ کند، شریان‌ها باریک‌تر می‌شوند و این میزان بالاتر میرود.
به همراه فشار خون، قلب باید برای حفظ جریان خون در رگهای خونی شدیدتر از حالت طبیعی فعالیت کند.
اندازه‌گیری فشار خون
در اندازه‌گیری فشار خون از دو رقم استفاده می‌شود:
- سیستولیک
- دیاستولیک
فشار سیستولیک(حداکثر)
فشاری است که خون به دیواره شریان درهنگام ضربان قلب وارد می‌کند که این فشار خون سالم و طبیعی 120 میلیمتر جیوه یا پایینتر از آن است.
فشار دیاستولیک(حداقل)
یعنی بین پمپاژهای قلب که باعث استراحت قلب می‌شود و چون خون وارد رگ‌ها شده، اکسیژن اعضای بدن تامین می‌شود. این فشار خون هم سالم و نرمال 80 میلیمتر جیوه یا پایینتر از آن است که مقدار طبیعی آن را به اصطلاح 12 می‌گویند.
فشار خون بالای مرحله 1 بین 130 تا 139 در حالت سیستولیک و بین 80 تا 89 در حالت دیاستولیک.
فشار خون بالای مرحله 2، 140 یا بالاتر در حالت سیستولیک و 90 یا بالاتر در حالت دیاستولیک است.
بالاتر از 180 در حالت سیستولیک و بالاتر از 120 در حالت دیاستولیک است که حتما باید به پزشک مراجعه کرد.
علائم فشار خون بالا
- سرگیجه
- دخانیات
- عصبانیت و یا خشونت
- درد قفسه سینه
- تپش قلب
- تنگی نفس
- سن
- مشکلات بینایی و تاری دید چشم‌ها
- جنس
- مصرف قرصهای ضد حاملگی
- استفاده از الکل
- دیابت
- کم تحرکی
- ضربان قلب نامنظم
- خون دماغ شدن
- الکل
نکته: همه مبتلایان ممکن است این علائم را تجربه نکنند.
علائم در نوزادان و کودکان بسیار کم سن
- بی‌حسی
- عدم توانایی رشد بدن
- اختلال در تنفس
- تشنج
- تحریک پذیری
البته در بیشتر مواقع این بیماری علامتی ندارد و ممکن است سالیان سال، خیلی از مردم از ابتلا به این بیماری آگاه نباشند و در صورتی که درمان نشود، باعث آسیب به سرخرگ‌ها و اندام‌های بدن می‌شود و به همین دلیل بیماری خطرناکی بوده و باید آن را جدی گرفت.
روشهای کنترل و پیشگیری
- عدم مصرف دخانیات
- ورزش به صورت مرتب
- نخوردن غذاهای پرچرب
- کم کردن استرس
- کاهش مصرف نمک
- کاهش مصرف شیرینی جات
- افزایش مصرف گیاهان، کاهش مصرف گوشت
انواع و علتها
نوع اولیه
علت این نوع هنوز پیدا نشده یا علت مشخصی ندارد. متخصصین می‌گویند ممکن است بعضی از انسان‌ها ژنتیکی دارای این بیماری باشند و حتی می‌تواند در برخی به مرور پیشرفت کند.
ثانویه
با بالا رفتن میزان فشار به همراه یک مریضی دیگر اتفاق می‌افتد و دلیل بیشتر شدن فشار در این حالت، بیماری است. اگر بیماری اصلی کنترل شود، پرفشاری به شکل بهتری مهار می‌گردد.
چه بیماری‌هایی باعث پرفشاری ثانویه می‌شوند؟
- برخی از تومورهای غدد درون ریز
- عوارض جانبی داروها
- بیماری کلیوی
- مصرف مواد مخدر
- نقص مادرزادی در رگ‌ها
- دیابت
- وقفه‌ی تنفسی
- چاقی
در هر حالتی از فشار خون حتی پایین، باید پیگیر آن شده و با پزشک مشورت کنید و در صورتی که از قرصهای کنترل فشار استفاده می‌کنید، برای جلوگیری از فراموشی زمان مصرف قرصها از راهکار زینوبه بهره بگیرید.
