قند خون و هرآنچه درباره آن می‌دانیم
گلوکز چیست
گلوکز که از مهم‌ترین قندهای موجود در خون است، یک نوع کربوهیدرات است که توسط سلولهای بدن استفاده شده و انرژی تولید می‌کند و قندی است که در بدن بیشترین استفاده را دارد. قند لاکتوز در شیر و فروکتوز در میوه ها است که به گلوکز تحول یافته و از آنجایی که سلولهای بدن برای تمام فعالیت‌های حیاتی نیاز به انرژی دارند و اصلی‌ترین منشاء انرژی بدن قندخون است، در پایان به انرژی تبدیل می‌شود.
انرژی غذاها از مواد مغذی برای اندام‌ها، عضلات و سیستم عصبی بدن نیاز به آن دارند، فراهم می‌شود. سپس قندخون یا گلوکز با انجام مراحلی جذب و ذخیره‌سازی می‌شود تا طی فرآیندهایی در بدن تولید شده و به تمام قسمت‌ها برای تأمین انرژی منتقل شود.
به طور کلی قندهای بسیار و مختلفی در خون است و به همه آنها کربوهیدرات می‌گویند، اما گلوکز باعث به وجود آمدن خیلی از کربوهیدرات‌ها شده و همه این‌ها در پایان به این قند تبدیل می‌شوند که به آن قندخون می گویند.
سطح قندخون از قند یا گلوکزی است که در گردش خون افراد وجود دارد که برای ادامه تندرستی زندگی بشر، سلامتی و نرمال بودن، این سطح بسیار مهم است. قندی که در خون موجود است، اول از کربوهیدرات‌های مصرف شده، حاصل می‌گردد و بعد وارد جریان خون می‌شود. در تحقیقات اثبات شده که بدن انسان سالم می‌تواند قند و گلوکز خود را از منابع دیگری مثل پروتئین‌ها و چربی‌ها تامین کند و کمبود منابع باعث برخی مشکلات پزشکی خطرناکی می‌شود.
سلولهای بسیاری در بدن وجود دارند که نیاز به انرژی برای زیستن دارند و این انرژی از طریق گلوکزی که توسط گردش خون به آنها می‌رسد، تامین می‌گردد و سپس گلوکز در سلولهای مختلف بدن انتشار می‌یابد. هورمون انسولین که توسط غده‌ی پانکراس تولید می‌شود، نقش مهم و ضروری در تنظیم مقدار قندی که به سلولهای مختلف بدن می‌رسد، ایفاء می‌کند.
چه زمانی بدن به قند خون بیشتری احتیاج دارد؟
از نظر خواص نشاسته مثل گلوکز اضافی انسولین شکل گلیکوژن(شکلی از هیدرات کربن است که در کبد ذخیره می‌شود) همچنین پانکراس یک هورمون به نام گلوکاگون (که عمل آن عکس انسولین است، یعنی در صورت نیاز قند خون را افزایش می‌دهد) را تولید می‌کند، پیغامی برای کبد می‌فرستد تا کبد آن را تبدیل کند به گلوکز و سپس جاری کند. در جریان خون، این فرایند گلیکوژنولیز نام دارد.
برای اینکه سطح گلوکز خون متعادل باشد، انسولین و گلوکاگون باهم عمل می‌کنند.
چندین سیستم بدن به طور همزمان در بدن انسان عمل می‌کنند و تنظیم سطح قند خون یک جنبه ضروری برای حفظ سلامت بدن است.
قند خون شامل اندازه گیری سطح گلوکز موجود در خون بوده و نوسانات بیش از حد در این سطوح ممکن است باعث بروز عوارض جدی گردد.
در صورتی که بدن انسولین مورد نیاز خودش را ترشح نکند، قند در خون بالا رفته و مشکلات فراوانی که عبارتند از: آسیب به کلیه‌ها، چشم‌ها، عصب‌ها و رگ‌های خونی به وجود می‌آید.
در این حالت آزمایش قند خون گرفته می‌شود که برای درک بهتر اختلال در فعالیت انسولین است و می‌توان با درمان به موقع از عوارض آن جلوگیری کرد.
سطح قند ممکن است در برخی مواقع از روز نوسان داشته باشد. سطح قند خون معمولا در هنگام صبح و قبل از هر وعده غذایی در پایین‌ترین مقدار خود قرار داشته که به عنوان سطح قند خون ناشتا در نظر گرفته می‌شود و این سطح چند ساعت بعد از غذا خوردن به بالاترین سطح خود می‌رسد.
علائم تنظیم نبودن
- تار شدن دیده چشم‌ها
- همیشه تشنه بودن
- افزایش تعداد دفعات ادرار
- کم‌شدن میل جنسی
- همیشه اضطراب داشتن
- مصرف کافئین زیاد
- سختی در کاهش وزن
- بیشتر مواقع احساس ضعف و لرز داشتن
- خستگی هنگام خوردن غذا
- نیاز به خواب طولانی
انواع آزمايش‌ها
- توسط دستگاه گلوکزسنج یا گلوکومتر انجام می‌شود
- آزمایش قند ناشتا
- قند خون 2 ساعت بعد غذا
- تست تحمل گلوکز
- آزمایش قند خون ساده
میزان قند خون نامناسب
پایین بودن قند خون
کم شدن گلوکز خون یا همان (افت سطح قند خون) می‌باشد. افت سطح قند یک بیماری محسوب نمی‌شود، در واقع علامتی برای نشان دادن یک مشکل جسمی یا وضعیت سلامت فرد است.
افت قند خون یا کاهش آن را هیپوگلیسمی (هیایپوگلیسمی) می‌گویند.
برای کنترل قند خون، پیشگیری از دیابت و همچنین از خطر افت سطح قند باید با پزشک متخصص خود در این رابطه مشورت کنید.
قند خون ناشتای طبیعی برای یک فرد طبیعی غیر دیابتی در حدود ۷۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی لیتر یا(۳/۹ تا ۵/۵ میلی‌مول بر لیتر) است.
نشانه‌های هیپوگلیسمی
سیاهی رفتن چشم، لرزش اندام، احساس مورمور شدن، تشخیص ندادن زمان و مکان، رنگ پریدگی، حس گرسنگی، اختلال بینایی، گزگز، سردرد، عدم تمرکز، تعریق شدید، پوست سرد و مرطوب، لکنت زبان، دو بینی، پرحرفی، گاهی شکم درد، حرکات تهاجمی، برخی اوقات تشنج ناگهانی (در کودکان)، اختلال حواس، فراموشی، بی حالی، سرگیجه، ضعف، نگرانی، ضربان تند قلب، عصبانیت، عدم تعادل، سستی زانوان، تحریک پذیری، غش، گرمازدگی، بی هوشی و نشانه‌های هنگام خواب شامل خواب بد، دچار بختک شدن، فریاد زدن، خیس شدن لباس و احساس خستگی … می‌شوند.
بالا بودن قند خون
قند خون بالا را هیپرگلیسمی(هایپرگلیسمی) می‌گویند.
هیپرگلیسمی در دراز مدت باعث می‌شود فرد درگیر بیماریهای مهمی مثل دیابت شود. افراد با سطح بالا باید هر چند وقت یک بار با انجام دادن آزمایشاتی توسط پزشک مخصوص مورد بررسی قرار گیرند.
خیلی از نشانه‌های هایپرگلیسمی درفردی که به دیابت ابتلا پیدا کرده است:
- داروهای غیردیابتی
- مصرف نکردن قرصهای کاهش دهنده گلوکز
- نوع غذا
- فعالیت‌های بدنی
…
عارضه‌های هایپرگلیسمی
- مشکلات قلبی
- آسیب به کلیه‌ها
- صدمه به اعصاب
- لطمه به چشم‌ها
عوامل هایپرگلیسمی
وقتی که گلوکز بالا نرود، علامت‌هایی به وجود نمی‌آید. این عوامل‌ها کم کم به وجود می‌آیند. هرچه دیرتر متوجه این نشانه‌ها شویم، مدت زمان بیشتری سطح قند خون بالا بوده وعلائم جدی‌تر می‌شوند. در این صورت افرادی که دیابت نوع 2 برای مدت زمان طولانی دارند، ممکن است با بالا رفتن سطح قند خون‌شان، هیچ علائمی نداشته باشند.
نشانه‌های تشخیص سریع
- سردرد
- تشنگی بسیار زیاد
- تکرر ادرار
- فرسودگی و کسل بودن
این بیماری خطرناک که به اصطلاح به آن بیماری خاموش می‌گویند را باید سالیانه چک کرد تا از خطرات جدی‌تر احتمالی جلوگیری کرد.
برای جلوگیری از فراموشی قرصهای مرتبط با قند خون، می‌توانید از روش زینوبه استفاده کنید.
